3. Waterkwaliteit en agronomie

Verwijdering van nitraat en fosfaat uit het drainagewater met houtsnippers en ijzerzand

In het project Zoetwaterboeren wordt bij Hoeve Lotmeer onderzocht hoe de waterkringloop op een boerenbedrijf zoveel mogelijk gesloten kan worden. Zo wordt de kostbare voorraad zoet water optimaal benut. Ondanks dit streven kunnen er toch situaties ontstaan waarbij water vanuit het bedrijf naar het oppervlaktewater stroomt, bijvoorbeeld wanneer er zoveel regen valt dat dit niet op het bedrijf kan worden vastgehouden. Eerdere metingen in het project hebben laten zien dat het drainagewater nitraat en fosfaat kan bevatten (fig 1). Deze stoffen kunnen in hoge concentraties leiden tot waterkwaliteitsproblemen. Een eenvoudige, robuuste verwijderingsmethode voor stikstof en fosfor zou ervoor kunnen zorgen dat het drainagewater bij flinke regenval zonder problemen kan worden geloosd.

Figuur 1: Concentraties fosfaat (PO4), nitraat-stikstof (NO3-N) en ammonium-stikstof (NH4-N) per perceel (metingen 8 nov 2023).

In het project wordt onderzocht of stikstof en fosfor verwijderd kunnen worden met een reactor bestaande uit houtsnippers en ijzerzand. De houtsnippers zorgen ervoor dat natuurlijk aanwezige micro-organismen nitraat omzetten in het onschadelijke stikstofgas, dat van nature 80% van de lucht uitmaakt. Het ijzerzand bindt fosfaat. De houtsnippers en ijzerzand vormen een filterbed dat in de grond is ingegraven en waar het drainagewater doorheen loopt. Op die manier wordt het drainagewater op een eenvoudige manier gefilterd zonder ingewikkelde constructies.

Eerdere proeven met houtsnippers en ijzerzand hebben een verwijdering laten zien van 40 tot 80%. De maatregel geeft dus perspectief, maar voor grootschalige toepassing is het belangrijk om aandacht te besteden aan praktische toepasbaarheid en eventuele bij-effecten. De demonstratieproef op Hoeve Lotmeer zal hier bruikbare informatie over geven.

Figuur 2: Schematisch zij-aanzicht van houtsnipper/ijzerzandreactor.

 Figuur 3: Aanleg van de filter; hier worden de houtsnippers gestort.

Figuur 4: Pas aangelegde houtsnipper-/ijzerzandreactor.